به چه کسی گفتار درمان می‌گوییم؟

گفتار درمانان، که گاهی از آن‌ها به عنوان آسیب شناسان گفتار و زبان نیز یاد می‌شود، کسانی هستند که به ارزیابی، تشخیص و درمان می‌پردازند و به پیشگیری از اختلالات مربوط به گفتار، طرز تکلم، فرایند‌های ذهنی برقراری ارتباط، صوت، بلع و نیز روانی گفتار کمک می‌کنند.

متخصصین گفتار درمانی دقیقاً چه کاری انجام می‌دهند؟

• گفتار درمانان (SLTs) درمان‌هایی برای زندگی بهتر ارائه می‌کنند و از کودکان و بزرگسالانی که در برقراری ارتباط، خوردن، نوشیدن یا بلعیدن مشکل دارند، پشتیبانی و مواظبت می‌نمایند.
• متخصصین گفتار درمانی بیماران‌شان را از جهت مشکلات گفتاری، طرز تکلم و برقراری ارتباط با افراد دیگر در تمامی سنین آن‌ها را ارزیابی و درمان می‌کنند تا این بیماران بتوانند ارتباطات بهتری را با محیط اطرافشان برقرار کنند. همچنین این متخصصین به منظور حمایت و پشتیبانی از افرادی که مشکلات بلع و خوردن دارند به ارزیابی و درمان آن‌ها می‌پردازند و برای هر بیمار یک برنامه‌ی‌ درمانی شخصی ترتیب می‌دهند.
• گفتار درمانان با استفاده از مهارت های تخصصی، به ‌طور مستقیم با خود بیماران و مراقبین آن‌ها کار می‌کنند و حمایت‌های درخور ومناسب با هر فرد را ارائه می‌دهند. همچنین آن‌ها با معلمان و دیگر متخصصین سلامت مثل پزشکان، پرستاران و دیگر متخصصین مربوطه‌ حوزه‌ی سلامت و روانشناسان به طور دقیق کار می‌کنند تا برای هر کس برنامه‌ی درمانی منحصر به‌فردی را تدوین کنند.

چه کسانی می‌توانند از گفتار و تکلم درمانی استفاده می‌کنند؟

هرکسی در هر سنی می‌تواند از گفتار درمانی بهره ببرد، به عنوان مثال:

• اطفال: متخصصین گفتار درمانی نوزادان نارس و شیرخوارانی را حمایت و پشتیبانی می‌کنند که دچار وضعیت‌هایی مثل فلج مغزی، شکاف کام و سندرم داون هستند و در همان روزهای اولیه‌ با نوشیدن، بلعیدن و بازی‌های ابتدایی و مهارت‌های برقراری ارتباطی مشکل دارند .
• کودکان: گفتار درمانان از کودکانی حمایت می‌کنند که تازه به حرف آمده و دارای مشکلات گفتاری، زبانی و برقراری ارتباط مانند لکنت زبان هستند البته باید در نظر داشت که در واقع این‌ها مشکلات فرعی بر دیگر وضعیت‌هایی مثل مشکلات یادگیری و شنیداری هستند.
• افراد بالغ دارای مشکلات یادگیری: گفتار درمانان از بزرگسالانی پشتیبانی می‌کنند که بیماری‌های رشدی از قبیل ناتوانی های یادگیری، اوتیسم و سندرم داون دارند.
• بزرگسالان: آسیب شناسان گفتار و زبان از بزرگسالانی پشتیبانی و حمایت می‌کنند که به دلیل شرایط پزشکی خاصی مانند سکته، سرطان سر و گردن، بیماری پارکینسون و جنون مشکلات برقراری ارتباط و/یا بلع پیدا کرده‌اند.

چه اختلالاتی با گفتاردرمانی، درمان می‌شوند؟

اختلالات دوران کودکی

گفتار درمانی کودکان در کلینیک آرمانی شامل ارزیابی و درمان کودکانی می‌شود که اختلالات ارتباطی و بلع دارند. کودکان در این کلیلنیک معمولاً به‌طور هفتگی یا دو هفته یکبار معاینه و درمان می‌شوند. علاوه بر درمان، بر آموزش خانواده نیز تأکید خاصی وجود دارد زیرا این کار می‌تواند به پیشرفت کودک در حفظ و تعمیم مهارت های تازه به دست آمده خارج از محیط درمان، کمک ‌کند.

• تعلل / اختلال در گفتار و طرز تکلم در دوران کودکی - اختلال ارتباطی که منجر به تأخیر در رشد و ایجاد مشکلاتی در توانایی ایجاد گفتار می‌شود.
• کنش‌پریشی رشدی گفتار (آپراکسی) – اختلالی حرکتی در گفتار است که باعث می‌شود کودکان در هماهنگی حرکات مورد نیاز دهان‌ برای تولید و ترکیب اصوات به منظور شکل دادن هجاها و کلمات به‌طور صحیح، دچار مشکل شوند.
• اختلالات فرآیند واجی – این اختلالات، الگویی با قاعده از اشتباهات گفتاری در کلماتی خاص است که در کودکان خردسال شیوع دارد اما اگر بعد از گذشت سن خاصی باز هم بر آن پا فشاری می‌کنند، ممکن است یک اختلال باشد.
• سلسله اختلالات اوتیسمی – اختلالاتی عصبی و رشدی که با داشتن نقایصی در ارتباطات اجتماعی توصیف می‌شود.
• اختلالات رفتاری - این اختلالات بر روش برقراری ارتباط زبانی و غیر زبانی کودک مثل مهارت‌های محاوره، وضعیت قرار گیری بدن، حالت بدن و ارتباط چشمی تأثیر می‌گذارد.
• شکاف کام – هنگامی اتفاق می‌افتد که سق دهان کاملاً بسته نشده باشد وحتی ممکن است شکافی تا درون حفره‌ی بینی گسترش یافته باشد.
• لکنت زبان – یک اختلال گفتاری است که کودک کلمات یا عبارات را تکرار می‌کند، تلفظ ضعیفی از کلمات دارد، کلمات یا صداها را جا می‌اندازد و یا برخی کلمات را طوری تلفظ می‌کند که تشخیص آن‌ها سخت است. لکنت زبان متعارف در زمان رشد و نمو کودک تا زیر پنج سال امری عادی است، ولی اگر بعد از آن باز هم ادامه پیدا کند شکل اختلال به خود می‌گیرد.
• سندرم داون – اختلالی که به دلیل وجود یک کروموزوم اضافی ۲۱ ایجاد می‌شود و با معلولیت ذهنی و ویژگی های متمایز فیزیکی توصیف می‌شود.
• عضله شناسی دهان و صورت - عضله شناسی دهان و صورت، مطالعه‌ی عضلات و سازه‌های اسکلتی دهانی و صورتی است که بر صحبت کردن، بلع و/یا جویدن تأثیر می‌گذارند و شامل اختلالاتی مثل فشار زبان به جلو و معایب مربوط به سطح جونده‌ی دندان‌ها می‌شود.
• کاشت حلزون گوش – دستگاه کوچکی است که در گوش کاشته می‌شود تا به کودکان مبتلا به کم شنوایی یا ناشنوایی کمک ‌کند.
• ضایعه‌ی مغزی – آسیبی مغزی که به سبب شوکی شدید به وجود می‌آید.
• اختلالات عصبی اختلالاتی هستند که سبب اختلال در گفتار، زبان و بلع / غذا خوردن می‌شوند.
• سندرم آسپریشن - مشکلات غذا خوردن و بلع در نوزادان نارس به وجود می‌آورد.

اختلالات بزرگسالان

گفتار درمانی بزرگسالان شامل ارزیابی و درمان بزرگسالانی است که به دلیل سکته مغزی، ضایعه‌ی مغزی، بیماری‌های پيش‌رونده‌ و مشکلات حنجره، اختلالات بلعی و ارتباطی دارند. در این کلینیک معمولاً بزرگسالان دو تا سه بار در هفته در جلسات درمانی تک به تک، معاینه و درمان می‌شوند و برای پیشرفت بیشتر و تعمیم مهارت خارج از محیط درمانی نیز به آن‌ها برنامه‌های هفتگی ارائه می‌شود.

همه‌ی این اختلالات می‌توانند به سکته، تومور مغزی یا آسیب ضایعه‌ی مغزی مربوط باشند. اختلال تکلم، در فلج مغزی و دیگر بیماری‌ها مثل بیماری پارکینسون، فلج‌ چندگانه‌ و بیماری لو گرینگ (ALS) نیز رخ می‌دهد.

• زبان پریشی(آفازی) در واقع اختلال در تکلم است و به دلیل آسیب مغزی یا بیمارهایی رخ می‌دهد که منجر به مشکل در شکل دهی، ابراز، و / یا فهم زبان می‌شود.
• كنش‌ پريشى‌(آپراکسی) اختلال در شکل قرار گیری کلمات است، به طوری که کلمات و جملات درهم‌ و برهم‌ یا بی‌معنی به نظر می‌رسند.
• نارساگويى عضوى (دیس آرتری) گروهی از اختلالات گفتاری که به دلیل از کار افتادگی، ضعف، یا عدم هماهنگی عضلات مربوط به گفتار به وجود می‌آیند.
• اختلال در بلع(دیسفاژی) این اختلال در واقع مشکل در جویدن و بلعیدن مایعات و/یا جامدات است، البته اختلالات در بلع در تمامی موارد بالا رایج است. این اختلال نیز توسط متخصصین گفتار درمانی معاینه و درمان می‌شود. لینک به مقاله اختلالات نافذ

• اختلالات تلفظی که از آسیب‌های عصبی مانند سکته یا آسیب به سر ناشی می‌شود و به آن اختلال حرکتی گفتار نیز می‌گویند.
• اختلالات صوتی: شامل ناجور بودن صدا ، بلندى صدا، کیفیت صدا(گرفتگی صدا) یا از دست رفتن کل صدا می‌شود و ممکن است به دلیل آسیب تارهای صوتی به دلیل عمل جراحی، بد استفاده کردن از صدا (استفاده بیش از حد از صدا، فریاد یا آواز خواندن) بیماری (سرطان حنجره) و یا بیماری‌هایی (شکاف کام، فلج مغزی یا اختلال شنوایی) به وجود آید.
• اختلالات سلاست گفتار: (لکنت زبان) این اختلالات در واقع بریدگی و به‌هم ریختگی در جریان طبیعی ریتم گفتارند و شامل مشکلاتی مثل تکرار صداها، هجاها، کلمات و یا عبارات و نیز درنگ، کشیدن یا جا انداختن آن‌ها می‌شود و همچنین رفتارهایی که از شخصی به شخص دیگر متفات‌اند.

متخصصین گفتار درمانی چه جاهایی کار می‌کنند؟

گفتار درمانان با بچه‌ها، بزرگسالان، خانواده‌ها، مراقبان، و طیف وسیعی از نیروهای انسانی کار می‌کنند تا ارزیابی‌‌ها و برنامه‌های درمانی که به طور شخصی برای هر بیمار طراحی ‌شده‌اند را اجرایی نمایند تا به نیاز‌های ارتباطی و بلع آن‌ها به‌طور جداگانه رسیدگی ‌کنند.

گفتار درمانان در طیف گسترده‌ای از زمینه‌ها و محیط‌ها کار می‌کنند، از جمله:

• مراکز بهداشت و درمان
• بخش های بیمارستانی و واحدهای مراقبت های ویژه
• بخش بیماری‌های سرپایی
• مراکز کودکان، مدارس استثنایی و بازتوانی کودکان
• واحدهای ارزیابی، مراکز روزانه و خانه های سالمندان
• منزل بیماران
• دادگاه ها، زندان ها و دارالتأدیب‌های جوانان